Celiakia a sport Celiakia a sport 

Orga­nizm sportow­ca potrze­bu­je więcej skład­ników budul­cowych i ener­gety­cznych, a także całej masy wit­a­min i min­er­ałów. Przy niez­di­ag­no­zowanej i/lub nielec­zonej celi­akii dostar­cze­nie odpowied­niej ich iloś­ci jest znacznie utrud­nione, co może nieko­rzyst­nie wpły­wać na osią­gane wyni­ki i stan zdrowia. Celi­akia a sport – o czym pamię­tać i jak się odżywiać?

Spis treś­ci:

  1. Celi­akia a sport – choro­ba nie jest przeciwwskazaniem
  2. Zaburzenia wchła­ni­a­nia – gdy gluten degradu­je jelita
  3. Celi­akia a sport — nielec­zona celi­akia to nie tylko mniejsza wydolność
  4. Celi­akia a sport – dieta bezg­lutenowa w sporcie
  5. Celi­akia rozpoz­nanie – jak wyglą­da­ją bada­nia na celiakie?
  6. Zamów badanie gene­ty­czne na celiakie

Celiakia a sport — choroba nie jest przeciwwskazaniem

…jed­nak brak leczenia może znacznie utrud­ni­ać upraw­ian­ie sportu. Dostar­czanie glutenu przy celi­akii powodu­je, że pojaw­ia­ją się niedobo­ry i niedoży­wie­nie, co osłabia orga­nizm i zmniejsza wydol­ność, a tym samym – obniża uzyski­wane wyniki.

Przy celi­akii czy alergii na gluten moż­na z powodze­niem upraw­iać sport wyczynowo – pamię­ta­jąc o koniecznoś­ci zas­tosowa­nia diety bezg­lutenowej. Przykład­owo: gdy u teni­sisty Nova­ka Djokovića wykry­to alergię na gluten i gdy wye­lim­i­nował ten skład­nik z diety, jego wyni­ki znacznie się poprawiły.

Zaburzenia wchłaniania – gdy gluten degraduje jelita

Celiakia a sport Celi­akia jest chorobą autoim­muno­log­iczną, pole­ga­jącą na niepraw­idłowej reakcji orga­niz­mu na dostar­c­zony gluten. W kon­sek­wencji degradacji ule­ga­ją kosm­ki jeli­towe – małe wypust­ki, które pow­ięk­sza­ją powierzch­nię chłon­ną jeli­ta. To może powodować zaburzenia wchła­ni­a­nia skład­ników odży­w­czych z poży­wienia i sub­stancji z leków. Celi­akia jest również chorobą o podłożu gene­ty­cznym. Zachorować moż­na tylko wtedy, kiedy ma się do niej predys­pozy­c­je. Za trwałą nietol­er­ancję glutenu odpowiada­ją geny: HLA-DQ2 i/lub HLA-DQ8. Pier­wszy z genów wys­tępu­je u 90–95% chorych, a dru­gi – u 5–10%. Ich brak oznacza, że nie ma możli­woś­ci zachorowa­nia na celi­ak­ię (ter­az i w przyszłoś­ci), a choro­ba zosta­je wyk­luc­zona. Celi­akia częs­to myl­nie nazy­wana jest choro­ba wieku dziecięcego, tym­cza­sem może uak­ty­wnić się w każdym wieku. Z naszego doświad­czenia może­my powiedzieć, że najczęś­ciej diag­no­zowane oso­by w kierunku celi­akii uzysku­ją diag­nozę między 3, a 5 dekadą życia. Pon­ad­to choro­ba ta częś­ciej ataku­je kobi­ety niż mężczyzn.

Nietolerancje pokarmowe – umów się na badanie

Wybierz badanie
  Badanie DNA na nietol­er­ancję glutenu (celi­akia)
  Badanie DNA na nietol­er­ancję laktozy
  Paki­et Zdrowe Jeli­ta – najpop­u­larniejsze nietol­er­anc­je pokar­mowe *oszczędza­sz 100zł*
  Badanie DNA na nietol­er­ancję glutenu express (celi­akia)
1. Wybierz sposób wyko­na­nia bada­nia rozwiń
2. Wybierz lokaliza­cję rozwiń

Mias­to:

Kod pocz­towy:

Uli­ca:

Numer domu:

Numer mieszka­nia: (pole nieobowiązkowe)

Adres:
Ciechanów, Ul Spółdziel­cza 2
Radom, ul. 1905 roku 20
Warsza­wa, ul. Cyber­ne­ty­ki 7
Siedlce, ul. Flo­ri­ańs­ka 57
Gar­wolin, ul. Jana Pawła II 17
Gró­jec, ul. Koperni­ka 8a
Kozienice, ul. Lubel­s­ka 40
Płońsk, ul. Grun­waldz­ka 11A
Warsza­wa, ul. Krzy­we Koło 8/10
Warsza­wa, ul. Sien­na 86
Warsza­wa Kabaty, ul. Ksaw­erego Bronikowskiego 55
Warsza­wa, Wrocławska 21a/7
Radom, ul. Andrze­ja Stru­ga 19/21
Ożarów Mazowiec­ki, ul. Romana Dmowskiego 39
Pruszków, ul. Kubu­sia Puchat­ka 11
Piaseczno, ul. Puławska 34
Warsza­wa, ul. Kobiel­s­ka 23
Babice Nowe, ul. Ogrod­nicza 6
Kon­stancin Jezior­na, ul. Bielawska 3
Warsza­wa, ul. Rozło­gi 18
Piaseczno, Ale­ja Kalin 55/7
Grodzisk Mazowiec­ki, ul. T. Bair­da 56/7
Warsza­wa, ul. Sar­ma­c­ka 17/119
Warsza­wa, ul. Pańs­ka 96/203
Mińsk Mazowiec­ki, ul. I. Daszyńskiego 4
Hipolitów, ul. Warsza­wska 63
Płock, ul Raj­mun­da Rem­bielińskiego 10a
Sule­jówek, ul. 11 Listopa­da 87
Adres:
Katow­ice, ul. Bocheńskiego 38A 
Chorzów, Ul. St. Batorego 19
Cieszyn, u. Frysz­tac­ka 20
Gli­wice, ul. Szafirowa 18
Ryb­nik, ul. Parkowa 4a
Ustroń, ul. Sta­wowa 2A
Zaw­ier­cie, ul. Pow­stańców Śląs­kich 8
Biel­sko Biała, ul. Pszen­na 11
Racibórz, Ul. Kole­jowa 19A
Lublin­iec, Ul. Mick­iewicza 14
Mikołów, Os. 30-lecia 8 
Czechow­ice-Dziedz­ice, ul. Sienkiewicza 8 
Pszczy­na, ul. Dobrawy 7
Będzin, ul. Małobądz­ka 141
Tychy, ul. Łabędzia 67/18, Polska
Szczekociny, ul. Jana Pawła II 6
Częs­to­chowa, ul. Brzeźnic­ka 59
Częs­to­chowa, Wieluńs­ka 28
Częs­to­chowa, Ale­ja Wol­noś­ci 14
Stru­mień, ul. Wspól­na 2
Żywiec, ul. Dwor­cowa 22
Racibórz, ul. Sienkiewicza 3A
Gli­wice, Al. Kor­fan­tego 21/1
Adres:
Poz­nań, ul. Słowack­iego 28
Nowy Tomyśl, ul. Zbąszyńs­ka 9
Piła, ul. Matwieje­wa 6
Koło, ul. Bolesława Prusa 5
Kęp­no, ul. Mick­iewicza 12
Ostrów Wielkopol­s­ki, ul. Wrocławska 28
Jarocin, ul. Hallera 9
Kro­to­szyn, ul. Woj­ciechowskiego 3
Turek, ul. Dąbrowskiego 7
Wrześ­nia, ul. Piastów 16
Leszno, ul. Racław­ic­ka 1a
Koło, ul. PCK 8
Ostrów Wielkopol­s­ki, ul. Brzo­zowa 7 
Poz­nań, ul. Braniews­ka 20 
Poz­nań, ul. Kaspra Drużbick­iego 7
Kalisz ul. Wyszyńskiego 36
Godziesze Wielkie, ul. Kaliska 2
Stęszew, ul. Łukasiewicza 1
Gniezno, ul. Wol­noś­ci 4a
Konin, ul. Wiechow­icza 4
Kro­to­szyn, ul. Grudziel­skiego 25A
Słup­ca, ul. Fran­cisz­ka Rata­jcza­ka 3a/1
Adres:
Brod­ni­ca, ul.Kopernika 8
Byd­goszcz, ul. Karłow­icza 3–5
Grudz­iądz, ul. Klasz­tor­na 9/11
Włocławek, ul. Zduńs­ka 2
Gol­ub-Dobrzyń, ul. Szosa Ryp­ińs­ka 4a
Lip­no, ul. Koś­ciusz­ki 21
Wiel­gie, ul. Starowiejs­ka 10
Byd­goszcz, ul. M. Skłodowskiej-Curie 26
Toruń, ul. Watzen­rodego 15A
Inowrocław, ul. Naru­tow­icza 24
Adres:
Bukow­ina Tatrza­ńs­ka, ul. Dłu­ga 145
Nowy Sącz, ul. Kochanowskiego 2
Nowy Targ, ul. Wojs­ka Pol­skiego 14
Sucha Beskidz­ka, ul. Mick­iewicza 56
Tarnów, ul. Niepodległoś­ci 3a
Kryn­i­ca Zdrój, ul. Rey­mon­ta 21
Kraków, ul. Koś­ciusz­ki 44
Kraków, ul. Mehof­fera 6
Krzes­zow­ice, ul. Sto­lars­ka 1
Zakopane, ul. Orkana 6d
Tarnów, ul. Gold­ham­mera 10 
Wielicz­ka, ul. Win­cen­tego Pola 4a
Wad­ow­ice, osiedle Koperni­ka 10B
Kraków ‚ul. Zachod­nia 5/12 A 
Myślenice, ul. Osiedle Tysią­cle­cia 1
Miechów, ul. Słowack­iego 13
Kraków, ul. Zacisze 6
Trze­binia, ul. Koperni­ka 25
Bukow­ina Tatrza­ńs­ka, ul. Koś­ciusz­ki 11
Adres:
Chełm, ul.Lipowa 27
Lublin, ul. Przy­jaźni 13
Zamość, ul. Jas­na 14
Hru­bieszów, Ul. Leśmi­ana 28
Kraśnik, Ul. Zyg­mun­ta Krasińskiego 16/6
Par­czew, ul. 11 listopa­da 48
Puławy, ul. Cen­tral­na 15
Lubartów, ul.Mickiewicza 3–5
Bił­go­raj, ul. Tadeusza Koś­ciusz­ki 18
Lublin, ul. Okopowa 3
Biała Pod­las­ka, ul. Gabriela Naru­tow­icza 35
Zamość, ul. Bolesława Prusa 2
Adres:
Cho­jnice, Ul. Mick­iewicza 3
Gdy­nia, ul. Adm.J.Unruga 84
Gdańsk, ul. Subisława 24
Wejherowo, ul. I Bry­gady Pancernej 36
Czarne, Plac Wol­noś­ci 10
Kwidzyn, ul. 11 Listopa­da 20/1
Mal­bork, ul.Dworcowa 14 
Starog­a­rd Gdańs­ki, ul. Skarszews­ka 10A
Człuchów, Os. Wazów 8
Kar­tuzy, ul. Samb­o­ra 21A
Bytów, ul. Lębors­ka 11
Gdy­nia, ul. Warsza­wska 34/36
Słup­sk, ul. Zielona 8
Gdańsk, ul. Kom­bat­an­tów 4/22
Cho­jnice, ul. Młodzieżowa 35
Gdańsk, ul. Na Zaspę 3
Gdańsk, ul. Opol­s­ka 5
Adres:
Gorzyce, ul. Pił­sud­skiego 17
Rzeszów, ul.Architektów 11
Stalowa Wola, ul. Okulick­iego 36
Sanok, ul. Prze­mys­ka 24
Kros­no, ul. 1000 lecia 13
Lubaczów, ul. Koś­ciusz­ki 141/7
Rzeszów, ul.Dąbrowskiego 31
Sanok ul. Witkiewicza 5
Adres:
Jele­nia Góra, ul. Ogińskiego 1B
Wałbrzych, ul. Armii Kra­jowej 22–23
Kobierzyce, Ul. Witosa 5
Ślęza, ul. Przys­tankowa 2
Wrocław, ul. Trwała 7 
Świd­ni­ca, ul. Kliczkows­ka 37
Oleśni­ca, ul. gen. J. Hallera 25 
Zło­to­ry­ja, ul. Rynek 5/2
Jawor, ul. Pił­sud­skiego 10
Kami­en­na Góra, ul. Władysława Broniewskiego 26A
Wrocław, ul. Skar­bow­ców 121–123
Leg­ni­ca, ul. Biegunowa 2
Ząbkow­ice Śląskie, ul.Waryńskiego 18
Wałbrzych, ul. Wysock­iego 24–24 A
Kłodzko, ul. Armii Kra­jowej 29a
Kłodzko, ul. Spółdziel­cza 4
Kłodzko, ul. Rodzin­na 101
Wrocław, ul. Gaga­ri­na 110
Adres:
Kielce, al. Tysią­cle­cia Państ­wa Pol­skiego 17a
Stara­chow­ice, ul. Jana Pawła II 1
Końskie, ul. Połud­niowa 1
Pińczów, ul. Batal­ionów Chłop­s­kich 33
Kielce, ul. Pod­klasz­tor­na 120/2
Sędziszów, ul. Dwor­cowa 23
San­domierz, ul. Mick­iewicza 23
Adres:
Kędzierzyn Koźle, ul. Czer­wińskiego 3
Kluczbork, ul. Grun­waldz­ka 20
Opole, ul. Koś­ciusz­ki 2
Opole, ul. Katow­ic­ka 55 
Nysa, ul. Marcinkowskiego 2–4
Głubczyce, ul. M. Skłodowskiej-Curie 26
Brzeg, ul. Her­ber­ta 1 
Adres:
Kut­no, ul. Sienkiewicza 16
Łódź, ul. Kni­aziewicza 20a
Piotrków Try­bunal­s­ki, ul. Pol­na 13/13A
Radom­sko, ul. Mick­iewicza 29
Skierniewice, ul. Sobieskiego 29
Tomaszów Mazowiec­ki, ul. Bar­lick­iego 15
Wieluń, ul J.Żubr 30 
Sier­adz, ul. Krakowskie Przed­mieś­cie 10
Zgierz, ul. Dąbrowskiego 19 
Tomaszów Mazowiec­ki, ul. Strz­elec­ka 12
Adres:
Szczyt­no, ul. Chro­brego 10
Ostró­da, ul. Jana Sobieskiego 3C
Mława, ul. Anny Dobrskiej 1
Pisz, ul. Sienkiewicza 4
Braniewo, ul. Żerom­skiego 14a
Ełk ul. Nad­jezior­na 23/A2
Olecko, 11 listopa­da 23
Lidzbark Warmińs­ki, ul. 11 Listopada
Markusy 66
Toruń, ul. S. Sre­brnego 1
Olsz­tyn, ul. Flo­ri­ana Piotrowskiego 16i
Bisku­piec, ul. Armii Kra­jowej 1A
Ełk, ul. Toruńs­ka 10
Giży­cko, Żeglars­ka 6/7u
Adres:
Suwał­ki, ul. Mły­narskiego 9
Augustów, ul. Chrep­tow­icza 1
Biel­sk Pod­las­ki, ul. 3 Maja 15
Moń­ki, Al. Wojs­ka Pol­skiego 42
Gra­je­wo, ul. Kole­jowa 8
Białys­tok, Sobieskiego 13 m 8
Białys­tok, ul. Parkowa 14/84
Adres:
Szczecin, al. Wyz­wole­nia 7
Wałcz, ul. Pias­tows­ka 3
Kosza­lin, ul. Traugut­ta 31/3
Gry­fice, ul Ks.Stanisława Ruta 9 
Myślibórz, ul. Koś­ciel­na 15
Kamień Pomors­ki, ul. Koperni­ka 28
Goleniów, ul. Par­tyzan­tów 11
Kosza­lin, ul. Niepodległoś­ci 44–48
Adres:
Zielona Góra, ul. Wyszyńskiego 99
Wschowa, ul. Zyg­mun­ta Starego 4 
Gorzów Wielkopol­s­ki, ul. Łuży­c­ka 7
Żary, ul. Strzel­ców 10
Strzelce Kra­jeńskie, Al. Wol­noś­ci 9 K 
Biała Pod­las­ka, ul. Gabriela Naru­tow­icza 35
Zielona Góra, ul. Jed­noś­ci 59
Zielona Góra, ul. Chro­brego 20a
Sulechów, ul. Krań­cowa 2a
Babi­most, Gaga­ri­na 18
Nowa Sól, ul. Koś­ciusz­ki 1d 
Gorzów Wielkopol­s­ki, ul. 30 Sty­cz­nia 15/9
Zielona Góra, ul. Świętej Kin­gi 6 
Sulechów, al. Niepodległoś­ci 15
3. Wybierz ter­min rozwiń

Wybierz datę

Wybierz prefer­owane godziny

4. Podaj dane rozwiń

Admin­is­tra­torem danych podanych w for­mu­la­rzu jest TESTDNA sp. z o.o. Sp.k. z siedz­ibą: ul. Bocheńskiego 38 A, 40–859 Katow­ice, o numerze NIP: 634–282-27–48, REGON: 243413225, e‑mail: biuro@testDNA.pl , tel.: 665 761 161. Pokaż całość » Przekazane nam dane będą wyko­rzys­tane w celu: 1) umówienia wiz­y­ty w placów­ce testD­NA Lab­o­ra­to­ri­um lub u które­goś z part­nerów współpracu­ją­cych (pod­stawa: art. 6 ust. 1 lit b) roz­porządzenia Par­la­men­tu Europe­jskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.04.2016 r. w spraw­ie ochrony osób fizy­cznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w spraw­ie swo­bod­nego przepły­wu takich danych oraz uchyle­nia dyrek­ty­wy 95/46/WE (Dz. Urz. UE L 2016, Nr 119) – w dal­szej częś­ci RODO); 2) dochodzenia i obrony przed ewen­tu­al­ny­mi roszczeni­a­mi (pod­stawa: art. 6 ust. 1 lit. f) RODO); 3) odpowiedzi na zadane nam pyta­nia i wery­fikacji tożsamoś­ci oso­by (pod­stawa: art. 6 ust. 1 lit b) RODO;Podanie danych osobowych jest dobrowolne, jed­nakże może stanow­ić warunek udzie­le­nia odpowiedzi na zadane pyta­nia lub real­iza­cję usłu­gi. Dane te mogą zostać przekazane pod­miotom współpracu­ją­cym w celu real­iza­cji zle­conej nam usłu­gi. Szczegółowe infor­ma­c­je nt. przetwarza­nia danych osobowych zna­jdziesz tutaj https://www.testdna.pl/polityka-prywatnosci/

Celiakia a sport — nieleczona celiakia to nie tylko mniejsza wydolność

Niedobo­ry wap­nia, fos­foru i wit­a­miny D zwięk­sza­ją także ryzyko osteopenii i osteo­porozy – nawet w młodym wieku. Aż 40% chorych na celi­ak­ię ma zmi­any kostne charak­terysty­czne dla osteopenii, a 26% – dla osteo­porozy! [1]

Do objawów i powikłań nielec­zonej celi­akii należą też takie prob­le­my jak ane­mia, kłopo­ty skórne, bóle głowy, skur­cze mięśni, depres­ja, niepłod­ność, zaburzenia neu­ro­log­iczne czy bóle brzucha, biegun­ka i inne kłopo­ty gastryczne.

Celiakia a sport – dieta bezglutenowa w sporcie

Celiakia a sport Koniecz­na jest oczy­wiś­cie całkowi­ta elim­i­nac­ja glutenu (od momen­tu postaw­ienia diag­nozy do koń­ca życia). Jed­nak poza tym zalece­nia właś­ci­wie nie różnią się od tych dla sportow­ca zdrowego. Warto skon­sul­tować swój jadłospis z diete­tykiem, aby – elimin­u­jąc gluten – nie spowodować innych niedoborów (m.in. wit­a­min z grupy B, żelaza, mag­nezu, cynku czy miedzi [2]).

Dieta powin­na zaw­ier­ać wszys­tkie grupy pro­duk­tów: warzy­wa i owoce (szczegól­nie surowe, np. w formie sałatek czy kok­ta­jli), pro­duk­ty białkowe (mię­so, ryby, jaja, nabi­ał), rośliny strączkowe i kasze, a także ole­je i orzechy. 

Najlepiej unikać żywnoś­ci przetwor­zonej, słody­czy i słonych przekąsek. Warto również pamię­tać, że nie zawsze żywność oznac­zona jako bezg­lutenowa będzie zdrowa – cza­sa­mi pro­du­cen­ci zami­ast glutenu sto­su­ją po pros­tu kon­ser­wan­ty, spul­chni­acze i inne niezdrowe dodat­ki. Warto zatem czy­tać składy pro­duk­tów, również tych z logo przekreślonego kłosa.

Ważne jest też dostar­czanie orga­niz­mowi odpowied­niej iloś­ci płynów, aby nie doprowadz­ić do odwod­nienia przy jed­noczes­nym unika­niu alko­holu i kofeiny.

Celiakia rozpoznanie – jak wyglądają badania na celiakie?

Rozpoz­nanie celi­akii potrze­bu­je przy­na­jm­niej 2 kroków. Aby móc zdi­ag­no­zować chorobę, należy wykon­ać przy­na­jm­niej 2 bada­nia. Pier­wszym jest badanie gene­ty­czne na celi­ak­ię: brak genów DQ2,2, DQ2,5, DQ8 oznacza, że diag­nos­tykę celi­akii może­my zakończyć już na pier­wszym kroku, co daje nam oszczęd­ność. Pon­ad­to test dna jest badaniem, na którego wynik nie mają wpły­wu czyn­ni­ki zewnętrzne takie jak sta­di­um choro­by, wiek czy dieta ubo­ga w gluten. Jeśli anal­iza wykaże obec­ność choć jed­nego z genów, drugim krok­iem jest wyko­nanie badań z krwi na prze­ci­w­ci­ała. Z kom­pletem tych wyników należy udać się do lekarza w celu postaw­ienia diag­nozy. Celi­akia rozpoznanieCeliakia a sport 

Zamów badanie genetyczne na celiakie

Co zaw­iera nasze badanie na celiakię:

  • Najsz­er­szy zakres bada­nia na celi­akie (DQ2,2 DQ2,5 DQ8 w pod­jed­nos­tce α i β).
  • Wynik bada­nia już w 7 dni roboczych. 
  • Kuri­er w cenie bada­nia dostar­czy do Ciebie zestaw do samodziel­nego pobra­nia i odbierze go po zamówie­niu na stronie.
  • Do wyniku bada­nia otrzy­masz pisemne zalece­nia lekarskie oraz diete­ty­czne, a przy pozy­ty­wnym rezulta­cie – dodatkowo przykład­owe menu bezg­lutenowe.
  • Badanie jest bezbolesne, wykony­wane z wymazu z policz­ka (taka prób­ka ma więk­szą sta­bil­ność niż prób­ka krwi).
  • Badanie objęte jest gwarancją prób­ki – każ­da prób­ka która trafi do bada­nia jest obję­ta gwarancją co oznacza, że gdy­by wymaz okazał się „niewystar­cza­ją­cy” kole­jny zestaw otrzy­ma­ją Państ­wo bezpłatnie.
  • W razie potrze­by masz możli­wość zmówienia 30-min­u­towej kon­sul­tacji tele­fon­icznej wyniku ze spec­jal­istą z zakre­su gas­trologii czy diete­ty­ki klinicznej.
  • Badanie real­i­zowane jest w cer­ty­fikowanym lab­o­ra­to­ri­um gene­ty­cznym z 16-let­nim doświad­cze­niem, w którym żaden wynik do tej pory nie został podważony.

.celiakia

 

.


Może zainteresuje Cię również:

pakiet zdrowe jelita

 



Celiakia a sport 

 

Przeczytaj także:

  1. BADANIA NA CELIAKIE
  2. CELIAKIA A CHOROBY AUTOIMMUNOLOGICZNE
  3. CELIAKIA OBJAWY
  4. DIETA BEZGLUTENOWA
  5. CELIAKIA W RODZINIE

 

 

 


Źródła:

[1] J. Gajew­s­ka, J. Ambroszkiewicz, K. Hozyasz, Zaburzenia pro­ce­su koś­ciot­worzenia i resor­pcji koś­ci u 25-let­niego mężczyzny z zanied­baną celi­ak­ią, „Wiado­moś­ci Lekarskie” 2005, LVIII, 5–6.

[2] I. Rybic­ka, A. Gliszczyńs­ka-Świgło, Niedobo­ry skład­ników odży­w­czych w diecie bezg­lutenowej, „Prob­le­my Higieny i Epi­demi­ologii” 2016, 97 (3).