Testy serologiczne

Testy sero­log­iczne wykony­wane z surow­icy krwi wykry­wa­ją obec­ność prze­ci­w­ci­ał związanych z celi­ak­ią i są wyko­rzysty­wane jako bada­nia prze­siewowe. Cho­ci­aż charak­teryzu­ją się wysoką czułoś­cią i specy­ficznoś­cią, częs­to muszą być uzu­pełnione inny­mi badaniami. 

Spis treś­ci:

1. Testy sero­log­iczne — co się dokład­nie bada?
2. Bada­nia sero­log­iczne a dieta bezglutenowa

3. Celi­akia bada­nia z krwi — bada­nia towarzyszące

Główne wskaza­nia do wyko­na­nia badań to: 

 objawy typowe dla celi­akii (bóle brzucha, osła­bi­e­nie, spadek masy ciała, brak apetytu)
 choro­by związane z HLA (takie jak choro­by autoim­muno­log­iczne, zapale­nie tarczycy),
 choro­by gene­ty­czne (np. zespół Down’a),
wys­tępowanie celi­akii w najbliższej rodzinie.

Najczęś­ciej testy sero­log­iczne wykony­wane są u pac­jen­tów z objawa­mi sugeru­ją­cy­mi celi­ak­ię. Wyko­rzys­tu­je się je również aby wyk­luczyć celi­ak­ię jako przy­czynę innych chorób, które mogą być z nią pow­iązane np. niedokr­wis­tość, niepłod­ność i napady padaczkowe..

Testy serologiczne — co się dokładnie bada?

Testy sero­log­iczne są bada­ni­a­mi prze­ci­w­ci­ał prze­ci­wko czyn­nikowi zewnętrzne­mu odpowiedzial­ne­mu za pow­stanie choro­by (prze­ci­w­ci­ała prze­ci­wgli­a­dynowe, AGA) oraz antygenom włas­nym (prze­ci­w­ci­ała prze­ci­wko endomyzjum mięśni gład­kich, Ema, prze­ci­w­ci­ała prze­ci­wko trans­g­lu­t­a­m­i­nazie tkankowej, tTG). Cza­sa­mi bada się również prze­ci­w­ci­ała prze­ci­wretikuli­nowe (ARA), w tym przy­pad­ku test jed­nak cechu­je się niższą czułoś­cią niż pozostałe. Należy wziąć pod uwagę, że badanie prze­ci­w­ci­ał może dać wynik ujem­ny u pac­jen­ta z celi­ak­ią. Doty­czy to zwłaszcza osób ze współist­nieją­cym niedo­borem immunoglob­u­lin w klasie A oraz u dzieci do drugiego roku życia, a także u dzieci, u których wcześniej stosowano cza­sowo dietę bezg­lutenową. Z drugiej strony, także dodat­ni wynik bada­nia sero­log­icznego nie potwierdza ostate­cznie celi­akii. Oso­by z takim wynikiem powin­ny zostać skierowane na biop­sję jeli­ta cienkiego (nie jest ona koniecz­na w przy­pad­ku pac­jen­tów mają­cych objawy celi­akii i prze­ci­w­ci­ała dla niej swoiste jeśli bada­nia gene­ty­czne wykryją obec­ność genów odpowiedzial­nych za chorobę). Dopiero wynik biop­sji w połącze­niu z wynikiem testów sero­log­icznych pozwala na postaw­ie­nie diag­nozy i opra­cow­anie dal­szego postępowa­nia..

Badania serologiczne a dieta bezglutenowa

Bada­nia sero­log­iczne moż­na również zle­cić pac­jen­tom ze zdi­ag­no­zowaną celi­ak­ią, którzy od jakiegoś cza­su pozosta­ją na diecie bezg­lutenowej. Bada­nia wykonu­je się w celu oce­ny efek­ty­wnoś­ci leczenia diete­ty­cznego: skuteczne lecze­nie prowadzi do spad­ku poziomu auto­prze­ci­w­ci­ał i ustąpi­enia objawów oraz wiąże się z regen­er­acją błony ślu­zowej jeli­ta (cza­sem potwierdza się ten fakt drugą biop­sją jeli­ta). Uwa­ga: poziom prze­ci­w­ci­ał spa­da w cza­sie stosowa­nia diety bezg­lutenowej. Stąd jej wprowadze­nie nie powin­no być dzi­ałaniem pro­fi­lak­ty­cznym i powin­no odbyć się dopiero po wyko­na­niu badań!

Celiakia badania z krwi — badania towarzyszące

Oso­by skierowane na testy sero­log­iczne częs­to mają zale­cone również inne bada­nia, które mają pomóc w oce­nie m.in. nasile­nia choro­by, stop­nia niedoży­wienia, zaburzenia wchła­ni­a­nia. Są to np.: mor­folo­ga krwi, OB i CRP (białko C‑reaktywne), bada­nia bio­chemiczne — stęże­nie elek­trolitów, biał­ka i wap­nia, oce­na funkcji nerek i wątro­by, żelaza, całkowitej zdol­noś­ci wiąza­nia żelaza lub trans­fer­yny i fer­ry­tyny, zawartość tłuszczu w stol­cu — w celu oce­ny zaburzeń wchła­ni­a­nia oraz bada­nia w kierunku wykrycia niedoboru wit­a­min..

Zobacz też:

  Dieta bezg­lutenowa
Częste pyta­nia o celiakię